Thursday, November 09, 2000

The war between Bhishma and Arjuna! | Bhishma-Parva-Section-052

(Bhishmavadha Parva -10)


Dhritarashtra said, "When mine and the hostile hosts were thus formed into battle array, how did the foremost of smiters begin to strike?"

Sanjaya said, "When all the divisions were thus arrayed, the combatants waited, each cased in mail, and with their beautiful standards all upraised. And beholding the (Kuru) host that resembled the limitless ocean, thy son Duryodhana, O king, stationed within it, said unto all the combatants on thy side, 'Cased in mail (as ye are), begin ye the fight'. The combatants then, entertaining cruel intentions, and abandoning their very lives, all rushed against the Pandavas, with standards upraised. The battle that took place then was fierce and made the hair stand on end.

And the cars and elephants all got mixed together. And shafts with beautiful feathers, and endued with great energy and sharp points, shot by car-warriors fell upon elephants and horses. And when the battle began in this way, the venerable Kuru grandsire, the mighty-armed Bhishma of terrible prowess, cased in mail, taking up his bow, and approaching them, showered an arrowy downpour on the heroic son of Subhadra, and the mighty car-warrior Arjuna, and the ruler of the Kekayas and Virata, and Dhrishtadyumna of Prishata's race, as also upon the Chedi and the Matsya warriors.

And that mighty array (of the Pandavas) wavered at the onset of that hero. And terrific was the encounter that took place between all the combatants. And horse-men and car-warriors and foremost of steeds fell fast. And the car-divisions of the Pandavas began to fly away. Then that tiger among men, Arjuna, beholding that mighty car-warrior Bhishma, angrily said unto him of Vrishni's race. 'Proceed to the place where the grandsire is. O thou of Vrishni's race, it is evident that this Bhishma, with wrath excited, will annihilate for Duryodhana's benefit my host. And this Drona, and Kripa and Salya and Vikarna, O Janardana, united with Dhritarashtra's sons headed by Duryodhana, and protected by this firm bowman, will slaughter the Panchalas. Even I, therefore, shall stay Bhishma for the sake of my troops, O Janardana.'

Unto him Vasudeva then said, 'Be careful, O Dhananjaya, for I will soon take thee, O hero, towards the grandsire's car.' Having said this, O king, Saurin took that car, which was celebrated over the world, before the car of Bhishma. With numerous banners all waving, with steeds looking handsome like a flight of (white) cranes, with standard upraised on which was the ape roaring fiercely, upon his large car of solar effulgence and whose rattle resembled roar of the clouds, slaughtering the Kaurava divisions and the Surasenas also, the son of Pandu, that enhancer of the joys of friends speedily came to the encounter.

Him (thus) rushing impetuously like an infuriate elephant and (thus) frightening in a battle brave combatants and felling them with his shafts, Bhishma the son of Santanu, protected by the warriors headed by Saindhava and by the combatants of the East and the Sauviras and the Kekayas, encountered with great impetuosity. Who else save the Kuru grandsire and those car-warriors, viz., Drona and Vikartana's son (Karna), are capable of advancing in battle against the bearer of the bow called Gandiva?

Then, O great king, Bhishma, the grandsire of the Kauravas, struck Arjuna with seventy-seven arrows and Drona (struck him) with five and twenty, and Kripa with fifty, and Duryodhana with four and sixty, and Salya with nine arrows; and Drona's son, that tiger among men, with sixty, and Vikarna with three arrows; and Saindhava with nine and Sakuni with five. And Artayani O king, pierced Pandu's son with three broad-headed arrows. And (though) pierced on all sides by them with sharp arrows, that great bowman,[361] that mighty-armed (warrior), wavered not like mountain that is pierced (with arrows).

Thereupon he, the diadem-decked, of immeasurable soul, O bull of Bharata's race, in return pierced Bhishma with five and twenty, and Kripa with nine arrows, and Drona with sixty, O tiger among men, and Vikarna with three arrows; and Artayani with three arrows, and the king (Duryodhana) also with five.

And then Satyaki, and Virata and Dhrishtadyumna of Prishata's race, and the sons of Draupadi, and Abhimanyu, all surrounded him, (proceeding to his support). Then the prince of the Panchalas, supported by the Somakas, advanced towards the great bowman Drona who was engaged in seeking the welfare of Ganga's son.

Then Bhishma, that foremost of car-warriors, speedily pierced the son of Pandu with eighty sharp arrows, upon which the combatants on thy side were much gratified. Hearing the shouts of those lions among car-warriors, Dhananjaya, endued with great prowess, then cheerfully entered into the midst of those lions among car-warriors and sported with his bow, O king, (successively) aiming those mighty car-warriors.

Then that ruler of men, king Duryodhana, said unto Bhishma, beholding his own troops (thus) afflicted in battle by the son of Pritha. 'This mighty son of Pandu, O sire, accompanied by Krishna, felling all our troops, cutteth down our roots, even though thou, O son of Ganga, and that foremost of car-warriors, Drona, are alive. O monarch, it is for thee only that this Karna, laying aside his weapons, doth not fight with the sons of Pritha in battle (though) he is ever a well-wisher of mine, Do, therefore, that, O son of Ganga by which Phalguni may be slain. '

Thus addressed, O king, thy sire Devavrata, saying, 'Fie to Kshatriya usage', then proceeded towards Partha's car. And all the kings, O monarch, seeing both those warriors with white steeds yoked unto their cars stationed (for battle), set up loud leonine roars, and also blew their conches, O sire.

And Drona's son and Duryodhana, and thy son Vikarna, surrounding Bhishma in that combat, stood, O sire, for battle. And so all the Pandavas, surrounding Dhananjaya, stood for fierce conflict. And the battle then commenced. And the son of Ganga pierced Partha in that combat with nine shafts. And Arjuna pierced him in return with ten shafts penetrating into the very vitals. Then, with a thousand arrows, well shot, Pandu's son Arjuna, famed for his skill in battle, shrouded Bhishma on all sides. That arrowy net, however, of Partha, O king, Bhishma the son of Santanu baffled with an arrowy net (of his own).

And both well-pleased, and both delighting in battle, fought with each other without each gaining any advantage over the other, and each desirous of counteracting the other's feats. And the successive flights of arrows shot from Bhishma's bow were seen to be dispersed by the shafts of Arjuna. And so the flights of arrows shot by Arjuna, cut off by the arrows of Ganga's son, all fell down on the ground.

And Arjuna pierced Bhishma with five and twenty arrows of sharp points. And Bhishma, too, in that combat, pierced Partha in return with nine arrows. And those two mighty warriors, those chastisers of foes, piercing each other's steeds, and also the shafts and the wheels of each other's cars, began to sport.

Then, O king, Bhishma, that foremost of smiters, struck Vasudeva between his two breasts with three arrows. And the slayer of Madhu, struck with those shafts shot from Bhishma's bow, shone in that battle, O king, like a flowering Kinsuka. Then Arjuna, indignant at seeing Madhava, pierced in that combat the charioteer of Ganga's son with three arrows. And both heroes, striving with each other against each other's car, succeeded not in taking aim at each other in the combat. And in consequence of the ability and dexterity of the charioteers of both those warriors, both displayed, O king, beautiful circles and advancings and retreatings in respect of their moving cars.

And, O monarch, seeing the opportunity to strike, they frequently changed positions, O king, for obtaining what they sought. And both the heroes blew their conches, mingling that blare with their leonine roars. And those mighty car-warriors twang their bows, both in the same manner. And with the blare of their conches and the rattle of their car-wheels, the very Earth was suddenly rent. And it began to tremble and produce subterranean noises. And nobody, O bull of Bharata's race, could detect any latches in either of them. Both of them was possessed of great might and great courage in battle, each was other's match.

And by (the sight of) his standard alone, the Kauravas could approach him (for aid). And so the Pandavas approached Pritha's son (for aid), guided by his standard only. And beholding, O king, prowess thus displayed by those two foremost of men, O Bharata, all creatures (present) in that battle were filled with wonder. And none, O Bharata, observed any difference between the two, just as none finds any transgression in a person observant of morality. And both of them (at times) became perfectly invisible in consequence of clouds of arrows. And soon enough both of them in that battle became visible.

And the gods with Gandharvas and the Charanas, and the great Rishis beholding their prowess, said unto one another. These mighty car-warriors when excited with rage, are incapable of ever being vanquished in battle by all the worlds with the gods, the Asuras and the Gandharvas. This highly wonderful battle would be wonderful in all the worlds. Indeed, a battle such as this will never take place again. Bhishma is incapable of being conquered in combat by Pritha's son of great intelligence, showering his arrows in battle, with bow and car and steeds. So also that great bowman, the son of Pandu, incapable of being vanquished in battle by the very gods, Bhishma is not competent to conquer in combat. As long as the world itself will last, so long will this battle continue equally.

We heard these words, O king, fraught with the praise of Ganga's son and Arjuna in battle bruited about there. And while those two were engaged in displaying their prowess, other warriors of thy side and of the Pandavas, O Bharata, slew one another in battle, with sharp-edged scimitars, and polished battle-axes, and innumerable arrows, and diverse kinds of weapons. And the brave combatants of both armies cut one another down, while that terrible and murderous conflict lasted. And the encounter also, O king, that took place between Drona and the prince of the Panchalas, was awful."

________________________________________

Footnotes

361. The 26th verse in the Bengal texts consists of three lines. In the Bombay texts, the half-sloka about Artayani does not occur.

தமிழில் | In Tamil

மஹாபாரதத்தின் முக்கிய மனிதர்கள் வரும் பகுதிகள்

அகம்பனன் அகலிகை அகஸ்தியர் அகிருதவரணர் அக்ருதவ்ரணர் அக்னி அங்கதன் அங்காரபர்ணன் அங்கிரஸ் அசமஞ்சன் அசலன் அசுவினிகள் அஞ்சனபர்வன் அதிரதன் அத்புதன் அத்ரி அத்ரிசியந்தி அபிமன்யு அம்பரீஷன் அம்பா அம்பாலிகை அம்பிகை அம்பை அயோதா தௌம்யா அரிஷ்டநேமி அருணன் அருணி அருந்ததி அர்வாவசு அர்ஜுனன் அலம்பலன் அலம்புசன் அலம்புசை அலர்க்கன் அலாயுதன் அவிந்தியன் அவுர்வா அனுகம்பகன் அனுவிந்தன் அன்சுமான் அஷ்டகன் அஷ்டவக்கிரர் அஸ்மர் அஸ்வசேனன் அஸ்வத்தாமன் அஸ்வபதி அஹல்யை ஆங்கரிஷ்டன் ஆணிமாண்டவ்யர் ஆதிசேஷன் ஆத்ரேயர் ஆர்யகன் ஆர்ஷ்டிஷேணர் ஆஜகரர் ஆஸ்தீகர் இக்ஷ்வாகு இந்திரசேனன் இந்திரசேனை இந்திரத்யும்னன் இந்திரன் இந்திரஜித் இந்திரோதர் இராவான் {அரவான்} இல்வலன் உக்கிரசேனன் உக்தன் உக்ரசேனன் உசீநரன் உச்சைஸ்ரவஸ் உதங்கர் உதங்கா உதத்யர் உத்தமௌஜஸ் உத்தரன் உத்தரை உத்தவர் உத்தாலகர் உபமன்யு உபரிசரன் உபஸ்ருதி உமை உலூகன் உலூபி ஊர்வசி எலபத்திரன் ஏகதர் ஏகதன் ஏகலவ்யன் ஐராவதன் ஓகவதி ஔத்தாலகர் ஔத்தாலகி கங்கன் கங்கை கசன் கசியபர் கடோத்கசன் கணிகர் கண்வர் கதன் கத்ரு கந்தன் கபிலர் கபோதரோமன் கயன் கராளன் கருடன் கர்ணன் கலி கல்கி கல்மாஷபாதன் கவந்தன் கனகன் கஹோடர் காகமா காக்ஷிவத் காசியபர் காதி காந்தாரி காமதேனு காயத்ரி காயவ்யன் கார்க்கோடகன் கார்க்யர் கார்த்தவீரியார்ஜுனன் கார்த்திகை காலகவிருக்ஷீயர் காலகேயர் காலவர் காலன் காளி கிந்தமா கிரது கிரந்திகன் கிராதன் கிரிசன் கிரிடச்சி கிருதவர்மன் கிருதவீர்யன் கிருதாசி கிருபர் கிருபி கிருஷ்ணன் கிர்மீரன் கீசகர்கள் கீசகன் குசிகன் குணகேசி குணி-கர்க்கர் குண்டதாரன் குந்தி குந்திபோஜன் குபேரன் கும்பகர்ணன் குரு குரோதவாசர்கள் குவலாஸ்வன் கேசினி கேசின் கேதுவர்மன் கைகேயன் கைகேயி கைடபன் கோடிகன் கோமுகன் கௌசிகர் கௌசிகி கௌதமர் கௌதமன் கௌதமி க்ஷத்ரபந்து க்ஷேமதர்சின் க்ஷேமதூர்த்தி சகரன் சகாதேவன் சகுந்தலை சகுனி சக்திரி சக்ரதேவன் சங்கன் சசபிந்து சச்சி சஞ்சயன் சஞ்சயன் 1 சதயூபன் சதானீகன் சத்தியசேனன் சத்தியபாமா சத்தியர் சத்தியவதி சத்தியஜித் சத்யசேனன் சத்யபாமா சத்யவான் சத்ருஞ்சயன் சந்தனு சந்திரன் சமங்கர் சமீகர் சம்சப்தகர்கள் சம்பரன் சம்பா சம்பாகர் சம்பை சம்வர்ணன் சம்வர்த்தர் சரபன் சரஸ்வதி சர்மின் சர்மிஷ்டை சர்யாதி சலன் சல்லியன் சனத்சுஜாதர் சஹஸ்ரபத் சாகரன் சாண்டிலி சாண்டில்யர் சாத்யகி சாத்யர்கள் சாந்தை சாம்பன் சாம்யமணி சாரங்கத்வஜன் சாரஸ்வதர் சாரிசிரிகன் சாருதேஷ்ணன் சார்வாகன் சால்வன் சாவித்ரி சிகண்டி சிங்கசேனன் சிசுபாலன் சித்திரசேனன் சித்திரன் சித்திராங்கதை சித்ரகுப்தன் சித்ரவாஹனன் சிநி சிந்துத்வீபன் சிபி சியவணன் சியவனர் சிரிகாரின் சிரிங்கின் சிருஞ்சயன் சிவன் சீதை சுகர் சுகன்யா சுகுமாரி சுகேது சுக்ரது சுக்ரன் சுக்ரீவன் சுசர்மன் சுசோபனை சுதக்ஷிணன் சுதசோமன் சுதர்சனன் சுதர்மை சுதன்வான் சுதாமன் சுதேவன் சுதேஷ்ணை சுநந்தை சுந்தன் உபசுந்தன் சுபத்திரை சுப்ரதீகா சுமித்திரன் சுமுகன் சுரதன் சுரதை சுரபி சுருதகர்மன் சுருதசேனன் சுருதர்வன் சுருதர்வான் சுருதாயுதன் சுருதாயுஸ் சுருவாவதி சுலபை சுவர்ணஷ்டீவின் சுவாகா சுவேதகேது சுனந்தை சுனஸ்ஸகன் சுஷேணன் சுஹோத்திரன் சூதன்வான் சூரன் சூரியதத்தன் சூரியவர்மன் சூரியன் சூர்ப்பனகை சேகிதானன் சேதுகன் சேனஜித் சைகாவத்யர் சைப்யை சைரந்திரி சோமகன் சோமதத்தன் சௌதி சௌதியும்னி சௌனகர் தக்ஷகன் தக்ஷன் தண்டதாரன் தண்டன் தண்டி ததீசர் தத்தாத்ரேயர் தபதி தபஸ் தமயந்தி தமனர் தம்போத்பவன் தர்மதர்சனர் தர்மதேவன் தர்மத்வஜன் தர்மவியாதர் தர்மாரண்யர் தளன் தனு தாத்ரேயிகை தாரகன் தாருகன் தார்க்ஷ்யர் தாலப்யர் தியுமத்சேனன் திரஸதஸ்யு திரிசிரன் திரிதர் திரிஜடை திருதராஷ்டிரன் திருதவர்மன் திருஷ்டத்யும்னன் திரௌபதி திலீபன் திலோத்தமை திவோதாசன் தீர்க்கதமஸ் துச்சலை துச்சாசனன் துந்து துரியோதனன் துருபதன் துருபதன் புரோகிதர் துரோணர் துர்க்கை துர்மதன் துர்மர்ஷணன் துர்முகன் துர்வாசர் துர்ஜயன் துலாதாரன் துவஷ்டிரி துவாபரன் துவிதன் துஷ்கர்ணன் துஷ்யந்தன் தேவ தேவகி தேவசர்மன் தேவசேனா தேவசேனை தேவமதர் தேவயானி தேவராதன் தேவலர் தேவஸ்தானர் தேவாபி தௌமியர் நகுலன் நகுஷன் நமுசி நரகாசுரன் நரன் நளன் நளன்2 நாகன் நாசிகேதன் நாடீஜங்கன் நாரதர் நாராயணர்கள் நாராயணன் நிருகன் நிவாதகவசர்கள் நீலன் நைருதர்கள் பகதத்தன் பகர் பகன் பகீரதன் பங்காஸ்வனன் பசுஸகன் பஞ்சசிகர் பஞ்சசூடை பத்மநாபன் பத்மன் பத்ரகாளி பத்ரசாகன் பத்ரா பப்ருவாஹனன் பரசுராமர் பரதன் பரத்வாஜர் பராசரர் பராவசு பரிக்ஷித் பரீக்ஷித்1 பர்ணாதன் பர்வதர் பலராமன் பலன் பலி பலிதன் பாகுகன் பாணன் பாண்டியன் பாண்டு பானுமதி பானுமான் பாஹ்லீகர் பிங்களன் பிங்களை பிரகலாதன் பிரதர்த்தனன் பிரதிவிந்தியன் பிரதீபன் பிரத்யும்னன் பிரத்னஸ்வன் பிரமாதின் பிரம்மதத்தன் பிரம்மத்வாரா பிரம்மன் பிரம்மாதி பிராதிகாமின் பிருகதஸ்வர் பிருகத்யும்னன் பிருகு பிருது பிருந்தாரகன் பிருஹத்சேனை பிருஹத்பலன் பிருஹத்ரதன் பிருஹந்நளை பிருஹஸ்பதி பீமன் பீமன்1 பீஷ்மர் புரு புருரவஸ் புரோசனன் புலஸ்தியர் புலஹர் புலோமா புஷ்கரன் பூமாதேவி பூரி பூரிஸ்ரவஸ் பூஜனி போத்யர் பௌரவன் பௌரிகன் பௌலோமர் மங்கணகர் மங்கி மடன் மணிமான் மதங்கன் மதயந்தி மதிராக்ஷன் மது மதுகைடபர் மந்தபாலர் மந்தரை மயன் மருத்தன் மலயத்வஜன் மனு மஹாபிஷன் மஹிஷன் மஹோதரர் மாணிபத்ரன் மாதலி மாதவி மாத்ரி மாந்தாதா மாரீசன் மார்க்கண்டேயர் மாலினி மிருத்யு முகுந்தன் முசுகுந்தன் முத்கலர் முனிவர்பகன் மூகன் மேதாவி மேனகை மைத்ரேயர் யது யமன் யயவரர் யயாதி யவக்கிரீ யாதுதானி யாஜ்ஞவல்கியர் யுதாமன்யு யுதிஷ்டிரன் யுயுத்சு யுவனாஸ்வன் ரந்திதேவன் ராகு ராதை ராமன் ராவணன் ராஜதர்மன் ரிசீகர் ரிதுபர்ணன் ரிஷபர் ரிஷ்யசிருங்கர் ருக்மரதன் ருக்மி ருக்மிணி ருசங்கு ருசி ருத்திரன் ருரு ரேணுகன் ரேணுகை ரைப்பியர் ரோமபாதன் ரோஹிணி லக்ஷ்மணன் லட்சுமணன் லட்சுமி லபிதை லோகபாலர்கள் லோபாமுத்திரை லோமசர் லோமபாதன் லோமஹர்ஷனர் வசாதீயன் வசிஷ்டர் வசு வசுதேவர் வசுமனஸ் வசுமான் வசுஹோமன் வதான்யர் வந்தின் வருணன் வர்கா வஜ்ரவேகன் வஜ்ரன் வாசுகி வாதாபி வாமதேவர் வாயு வார்ஷ்ணேயன் வாலகில்யர் வாலி விகர்ணன் விசரக்கு விசாகன் விசித்திரவீரியன் விசோகன் விதுரன் விதுலை விந்தன் விபாண்டகர் விபாவசு விபீஷணன் விபுலர் வியாக்ரதத்தன் வியாசர் வியுஷிதஸ்வா விராடன் விருத்திரன் விருபாகஷன் விருஷகன் விருஷசேனன் விருஷதர்பன் விருஷபர்வன் விரோசனன் விவிங்சதி வினதை விஷ்ணு விஸ்வகர்மா விஸ்வாமித்ரர் வீதஹவ்யன் வீரத்யும்னன் வீரபத்ரன் வேதா வேனன் வைகர்த்தனன் வைசம்பாயனர் வைவஸ்வத மனு வைனியன் ஜடாசுரன் ஜடாயு ஜந்து ஜமதக்னி ஜரத்காரு ஜராசந்தன் ஜரிதை ஜரை ஜலசந்தன் ஜனகன் ஜனதேவன் ஜனபதி ஜனமேஜயன் ஜனமேஜயன் 1 ஜாம்பவதி ஜாரிதரி ஜாஜலி ஜிமூதன் ஜீவலன் ஜெயத்சேனன் ஜெயத்ரதன் ஜைகிஷவ்யர் ஜோதஸ்நாகாலி ஷாமந்தர் ஸனத்குமாரர் ஸுமனை ஸுவர்ச்சஸ் ஸ்கந்தன் ஸ்தாணு ஸ்தூணாகர்ணன் ஸ்யூமரஸ்மி ஸ்ரீ ஸ்ரீமதி ஸ்ரீமான் ஸ்வேதகி ஸ்வேதகேது ஸ்வேதன் ஹயக்ரீவன் ஹரிச்சந்திரன் ஹர்யஸ்வன் ஹனுமான் ஹாரீதர் ஹிடிம்பன் ஹிடிம்பை ஹிரண்யவர்மன் ஹோத்திரவாஹனர்