Friday, November 03, 2000

Bhishma stood proudly! | Bhishma-Parva-Section-049

(Bhishmavadha Parva -07)


Dhritarashtra said, "When the generalissimo Sweta, O son, was slain in battle by the enemy, what did those mighty bowmen, the Panchalas with the Pandavas, do? Hearing their commander Sweta slain, what happened between those that strove for his sake and their foes that retreated before them? O Sanjaya, hearing of our victory, (thy) words please my heart? Nor doth my heart feel any shame in remembering our transgression.[348]

The old chief of Kuru's race is ever cheerful and devoted (to us). (As regards Duryodhana), having provoked hostilities with that intelligent son of his uncle, he sought at one time the protection of the sons of Pandu in consequence of his anxiety and fear due to Yudhishthira. At that time, abandoning everything he lived in misery. In consequence of the prowess of the sons of Pandu, and everywhere receiving checks--having placed himself amid entanglements--from his enemies Duryodhana had (for some time) recourse to honourable behaviour. Formerly that wicked-minded king had placed himself under their protection.

Why, therefore, O Sanjaya, hath Sweta who was devoted to Yudhishthira, been slain. Indeed, this narrow-minded prince, with all his prospects, hath been hurled to the nether regions by a number of wretches. Bhishma liked not the war, nor even did the preceptor.[349] Nor Kripa, nor Gandhari liked it. O Sanjaya, nor do I like it, nor Vasudeva of Vrishni's race, nor that just king the son of Pandu; nor Bhima, nor Arjuna, nor those bulls among men, the twins (liked it.)

Always forbidden by me, by Gandhari, by Vidura, by Rama the son of Jamadagni, and by the high-souled Vyasa also, the wicked-minded and sinful Duryodhana, with Dussasana, O Sanjaya, always following the counsels of Karna and Suvala's son, behaved maliciously towards the Pandavas. I think, O Sanjaya, that he has fallen into great distress. After the slaughter of Sweta and the victory of Bhishma what did Partha, excited with rage, do in battle accompanied by Krishna? Indeed, it is from Arjuna that my fears arise, and those fears, O Sanjaya, cannot be dispelled.

He, Dhananjaya. the son of Kunti, is brave and endued with great activity. I think, with his arrows he will cut into fragments the bodies of his enemies. The son of Indra, and in battle equal unto Upendra the younger brother of Indra, a warrior whose wrath and purposes are never futile, alas, beholding him what becomes the state of your minds? Brave, acquainted with Vedas, resembling the fire and the Sun in splendour, and possessing a knowledge of the Aindra weapon, that warrior of immeasurable soul is ever victorious when he falleth upon the foe? His weapons always falling upon the foe with the force of the thunderbolt and his arms wonderfully quick in drawing the bowstring, the son of Kunti is a mighty car-warrior.

The formidable son of Drupada also, O Sanjaya, is endued with great wisdom. What, indeed, did Dhristadyumna do when Sweta was slain in battle? I think that in consequence of the wrongs they sustained of old, and of the slaughter of their commander, the hearts of the high-souled Pandavas blazed up. Thinking of their wrath I am never at my ease, by day or by night, on account of Duryodhana. How did the great battle take place? Tell me all about it, O Sanjaya.

Sanjaya said, "Hear, O king, quietly about thy transgressions. It behoveth thee not to impute the fruit to Duryodhana. As is the construction of an embankment when the waters have disappeared, so is thy understanding, or, it is like the digging of a well when house is on fire.[350]

When, after the forenoon had passed away, the commander Sweta was, O Bharata, slain by Bhishma in that fierce conflict.

Virata's son Sankha, that grinder of hostile ranks ever delighting in battle, beholding Salya stationed with Kritavarman (on his car), suddenly blazed up with wrath, like fire with clarified butter. That mighty warrior, stretching his large bow that resembled the bow of Indra himself, rushed with the desire of slaying the ruler of the Madras in battle, himself supported on all sides by a large division of cars.

And Sankha, causing an arrowy downpour rushed towards the car on which Salya was. And beholding him advancing like an infuriate elephant, seven mighty car-warriors of thy side surrounded him--desirous of rescuing the ruler of the Madras already within the jaws of death.

Then the mighty-armed Bhishma, roaring like the very clouds, and taking up a bow full six cubits long, rushed towards Sankha in battle. And beholding that mighty car-warrior and great bowman thus rushing, the Pandava host began to tremble like a boat tossed by a violence of the tempest.

Then Arjuna, quickly advancing, placed himself in front of Sankha, thinking that Sankha should, then be protected from Bhishma. And then the combat commenced between Bhishma and Arjuna. And loud cries of oh and alas arose among the warriors engaged in battle. And one force seemed to merge into another force. And thus all were filled with wonder.[351]

Then Salya, mace in hand, alighting from his large car, slew, O bull of Bharata's race, the four steeds of Sankha. Jumping down from his car thus deprived of steeds, and taking a sword, Sankha ran towards Vibhatsu's car and (mounting on it) was once more at his ease. And then there fell from Bhishma's car innumerable arrows by which were covered the entire welkin and the earth. And that foremost of smiters, Bhishma, slaughtered with his arrows the Panchala, the Matsya, the Kekaya, and the Prabhadraka host.

And soon abandoning in that battle, Pandu's son (Arjuna) capable of drawing the bow with even his left hand, Bhishma rushed towards Drupada, the king of the Panchalas, surrounded by his host. And he soon covered his dear relative with innumerable arrows. Like a forest consumed by fire at the end of winter, the troops of Drupada were seen to be consumed. And Bhishma stood in that battle like a blazing fire without smoke, or like the Sun himself at midday scorching everything around with his heat.

The combatants of the Pandavas were not able to even look at Bhishma. And afflicted with fear, the Pandava host cast its eyes around, and not beholding any protector, looked like a herd of kine afflicted by cold. Slaughtered or retreating in despondence being crushed the while, loud cries, O Bharata, of oh and alas arose among the troops of the Pandavas.

Then Bhishma the son of Santanu, with bow always drawn to a circle, shot therefrom blazing arrows that resembled virulent poison. And creating continuous lines of arrows in all directions, that hero of rigid vows slew Pandava car-warriors, naming each, O Bharata, beforehand. And then when the troops of the Pandavas were routed and crushed all over the field, the sun set and nothing could be seen. And then beholding Bhishma, O bull of Bharata's race, proudly standing in battle, the Parthas withdrew their forces (for nightly rest)."

________________________________________

Footnotes

348. The transgression of which Dhritarashtra alludes is the slaughter by Bhishma from his car, of Sweta who was then a combatant on foot. Or, it may be the very slaughter of Sweta, who was dear to the Pandavas and which act would, the king thought, provoke them more.

349. Verses 4 to 7 are exceedingly difficult. I am not sure that I have understood them correctly. They are of the nature of Vyasakutas, i.e., deliberate obscurities for puzzling Ganesa, who acted as the scribe, for enabling Vyasa to gain time for compositions. In verse 4 'Pitus' means uncle's and not father's; so also 'durga decam' in verse 6 means entanglements, like Duryodhana's hostility with the Gandharvas on the occasion of the tale of cattle. In verse 7 of the Bengal reading is Yudhishthiram bhaktya. The Bombay reading which I adopt, is Yudhishthire bhaktas. In 8, the purushadhamas are Sakuni and Karna. &c.

350. As both operations are useless, so are these thy regrets.

351. The sense is that Arjuna representing one force, and Bhishma another, the two forces seemed to mingle, into one another, like one bolt of heaven against another, as one may say.

தமிழில் | In Tamil

மஹாபாரதத்தின் முக்கிய மனிதர்கள் வரும் பகுதிகள்

அகம்பனன் அகலிகை அகஸ்தியர் அகிருதவரணர் அக்ருதவ்ரணர் அக்னி அங்கதன் அங்காரபர்ணன் அங்கிரஸ் அசமஞ்சன் அசலன் அசுவினிகள் அஞ்சனபர்வன் அதிரதன் அத்புதன் அத்ரி அத்ரிசியந்தி அபிமன்யு அம்பரீஷன் அம்பா அம்பாலிகை அம்பிகை அம்பை அயோதா தௌம்யா அரிஷ்டநேமி அருணன் அருணி அருந்ததி அர்வாவசு அர்ஜுனன் அலம்பலன் அலம்புசன் அலம்புசை அலர்க்கன் அலாயுதன் அவிந்தியன் அவுர்வா அனுகம்பகன் அனுவிந்தன் அன்சுமான் அஷ்டகன் அஷ்டவக்கிரர் அஸ்மர் அஸ்வசேனன் அஸ்வத்தாமன் அஸ்வபதி அஹல்யை ஆங்கரிஷ்டன் ஆணிமாண்டவ்யர் ஆதிசேஷன் ஆத்ரேயர் ஆர்யகன் ஆர்ஷ்டிஷேணர் ஆஜகரர் ஆஸ்தீகர் இக்ஷ்வாகு இந்திரசேனன் இந்திரசேனை இந்திரத்யும்னன் இந்திரன் இந்திரஜித் இந்திரோதர் இராவான் {அரவான்} இல்வலன் உக்கிரசேனன் உக்தன் உக்ரசேனன் உசீநரன் உச்சைஸ்ரவஸ் உதங்கர் உதங்கா உதத்யர் உத்தமௌஜஸ் உத்தரன் உத்தரை உத்தவர் உத்தாலகர் உபமன்யு உபரிசரன் உபஸ்ருதி உமை உலூகன் உலூபி ஊர்வசி எலபத்திரன் ஏகதர் ஏகதன் ஏகலவ்யன் ஐராவதன் ஓகவதி ஔத்தாலகர் ஔத்தாலகி கங்கன் கங்கை கசன் கசியபர் கடோத்கசன் கணிகர் கண்வர் கதன் கத்ரு கந்தன் கபிலர் கபோதரோமன் கயன் கராளன் கருடன் கர்ணன் கலி கல்கி கல்மாஷபாதன் கவந்தன் கனகன் கஹோடர் காகமா காக்ஷிவத் காசியபர் காதி காந்தாரி காமதேனு காயத்ரி காயவ்யன் கார்க்கோடகன் கார்க்யர் கார்த்தவீரியார்ஜுனன் கார்த்திகை காலகவிருக்ஷீயர் காலகேயர் காலவர் காலன் காளி கிந்தமா கிரது கிரந்திகன் கிராதன் கிரிசன் கிரிடச்சி கிருதவர்மன் கிருதவீர்யன் கிருதாசி கிருபர் கிருபி கிருஷ்ணன் கிர்மீரன் கீசகர்கள் கீசகன் குசிகன் குணகேசி குணி-கர்க்கர் குண்டதாரன் குந்தி குந்திபோஜன் குபேரன் கும்பகர்ணன் குரு குரோதவாசர்கள் குவலாஸ்வன் கேசினி கேசின் கேதுவர்மன் கைகேயன் கைகேயி கைடபன் கோடிகன் கோமுகன் கௌசிகர் கௌசிகி கௌதமர் கௌதமன் கௌதமி க்ஷத்ரபந்து க்ஷேமதர்சின் க்ஷேமதூர்த்தி சகரன் சகாதேவன் சகுந்தலை சகுனி சக்திரி சக்ரதேவன் சங்கன் சசபிந்து சச்சி சஞ்சயன் சஞ்சயன் 1 சதயூபன் சதானீகன் சத்தியசேனன் சத்தியபாமா சத்தியர் சத்தியவதி சத்தியஜித் சத்யசேனன் சத்யபாமா சத்யவான் சத்ருஞ்சயன் சந்தனு சந்திரன் சமங்கர் சமீகர் சம்சப்தகர்கள் சம்பரன் சம்பா சம்பாகர் சம்பை சம்வர்ணன் சம்வர்த்தர் சரபன் சரஸ்வதி சர்மின் சர்மிஷ்டை சர்யாதி சலன் சல்லியன் சனத்சுஜாதர் சஹஸ்ரபத் சாகரன் சாண்டிலி சாண்டில்யர் சாத்யகி சாத்யர்கள் சாந்தை சாம்பன் சாம்யமணி சாரங்கத்வஜன் சாரஸ்வதர் சாரிசிரிகன் சாருதேஷ்ணன் சார்வாகன் சால்வன் சாவித்ரி சிகண்டி சிங்கசேனன் சிசுபாலன் சித்திரசேனன் சித்திரன் சித்திராங்கதை சித்ரகுப்தன் சித்ரவாஹனன் சிநி சிந்துத்வீபன் சிபி சியவணன் சியவனர் சிரிகாரின் சிரிங்கின் சிருஞ்சயன் சிவன் சீதை சுகர் சுகன்யா சுகுமாரி சுகேது சுக்ரது சுக்ரன் சுக்ரீவன் சுசர்மன் சுசோபனை சுதக்ஷிணன் சுதசோமன் சுதர்சனன் சுதர்மை சுதன்வான் சுதாமன் சுதேவன் சுதேஷ்ணை சுநந்தை சுந்தன் உபசுந்தன் சுபத்திரை சுப்ரதீகா சுமித்திரன் சுமுகன் சுரதன் சுரதை சுரபி சுருதகர்மன் சுருதசேனன் சுருதர்வன் சுருதர்வான் சுருதாயுதன் சுருதாயுஸ் சுருவாவதி சுலபை சுவர்ணஷ்டீவின் சுவாகா சுவேதகேது சுனந்தை சுனஸ்ஸகன் சுஷேணன் சுஹோத்திரன் சூதன்வான் சூரன் சூரியதத்தன் சூரியவர்மன் சூரியன் சூர்ப்பனகை சேகிதானன் சேதுகன் சேனஜித் சைகாவத்யர் சைப்யை சைரந்திரி சோமகன் சோமதத்தன் சௌதி சௌதியும்னி சௌனகர் தக்ஷகன் தக்ஷன் தண்டதாரன் தண்டன் தண்டி ததீசர் தத்தாத்ரேயர் தபதி தபஸ் தமயந்தி தமனர் தம்போத்பவன் தர்மதர்சனர் தர்மதேவன் தர்மத்வஜன் தர்மவியாதர் தர்மாரண்யர் தளன் தனு தாத்ரேயிகை தாரகன் தாருகன் தார்க்ஷ்யர் தாலப்யர் தியுமத்சேனன் திரஸதஸ்யு திரிசிரன் திரிதர் திரிஜடை திருதராஷ்டிரன் திருதவர்மன் திருஷ்டத்யும்னன் திரௌபதி திலீபன் திலோத்தமை திவோதாசன் தீர்க்கதமஸ் துச்சலை துச்சாசனன் துந்து துரியோதனன் துருபதன் துருபதன் புரோகிதர் துரோணர் துர்க்கை துர்மதன் துர்மர்ஷணன் துர்முகன் துர்வாசர் துர்ஜயன் துலாதாரன் துவஷ்டிரி துவாபரன் துவிதன் துஷ்கர்ணன் துஷ்யந்தன் தேவ தேவகி தேவசர்மன் தேவசேனா தேவசேனை தேவமதர் தேவயானி தேவராதன் தேவலர் தேவஸ்தானர் தேவாபி தௌமியர் நகுலன் நகுஷன் நமுசி நரகாசுரன் நரன் நளன் நளன்2 நாகன் நாசிகேதன் நாடீஜங்கன் நாரதர் நாராயணர்கள் நாராயணன் நிருகன் நிவாதகவசர்கள் நீலன் நைருதர்கள் பகதத்தன் பகர் பகன் பகீரதன் பங்காஸ்வனன் பசுஸகன் பஞ்சசிகர் பஞ்சசூடை பத்மநாபன் பத்மன் பத்ரகாளி பத்ரசாகன் பத்ரா பப்ருவாஹனன் பரசுராமர் பரதன் பரத்வாஜர் பராசரர் பராவசு பரிக்ஷித் பரீக்ஷித்1 பர்ணாதன் பர்வதர் பலராமன் பலன் பலி பலிதன் பாகுகன் பாணன் பாண்டியன் பாண்டு பானுமதி பானுமான் பாஹ்லீகர் பிங்களன் பிங்களை பிரகலாதன் பிரதர்த்தனன் பிரதிவிந்தியன் பிரதீபன் பிரத்யும்னன் பிரத்னஸ்வன் பிரமாதின் பிரம்மதத்தன் பிரம்மத்வாரா பிரம்மன் பிரம்மாதி பிராதிகாமின் பிருகதஸ்வர் பிருகத்யும்னன் பிருகு பிருது பிருந்தாரகன் பிருஹத்சேனை பிருஹத்பலன் பிருஹத்ரதன் பிருஹந்நளை பிருஹஸ்பதி பீமன் பீமன்1 பீஷ்மர் புரு புருரவஸ் புரோசனன் புலஸ்தியர் புலஹர் புலோமா புஷ்கரன் பூமாதேவி பூரி பூரிஸ்ரவஸ் பூஜனி போத்யர் பௌரவன் பௌரிகன் பௌலோமர் மங்கணகர் மங்கி மடன் மணிமான் மதங்கன் மதயந்தி மதிராக்ஷன் மது மதுகைடபர் மந்தபாலர் மந்தரை மயன் மருத்தன் மலயத்வஜன் மனு மஹாபிஷன் மஹிஷன் மஹோதரர் மாணிபத்ரன் மாதலி மாதவி மாத்ரி மாந்தாதா மாரீசன் மார்க்கண்டேயர் மாலினி மிருத்யு முகுந்தன் முசுகுந்தன் முத்கலர் முனிவர்பகன் மூகன் மேதாவி மேனகை மைத்ரேயர் யது யமன் யயவரர் யயாதி யவக்கிரீ யாதுதானி யாஜ்ஞவல்கியர் யுதாமன்யு யுதிஷ்டிரன் யுயுத்சு யுவனாஸ்வன் ரந்திதேவன் ராகு ராதை ராமன் ராவணன் ராஜதர்மன் ரிசீகர் ரிதுபர்ணன் ரிஷபர் ரிஷ்யசிருங்கர் ருக்மரதன் ருக்மி ருக்மிணி ருசங்கு ருசி ருத்திரன் ருரு ரேணுகன் ரேணுகை ரைப்பியர் ரோமபாதன் ரோஹிணி லக்ஷ்மணன் லட்சுமணன் லட்சுமி லபிதை லோகபாலர்கள் லோபாமுத்திரை லோமசர் லோமபாதன் லோமஹர்ஷனர் வசாதீயன் வசிஷ்டர் வசு வசுதேவர் வசுமனஸ் வசுமான் வசுஹோமன் வதான்யர் வந்தின் வருணன் வர்கா வஜ்ரவேகன் வஜ்ரன் வாசுகி வாதாபி வாமதேவர் வாயு வார்ஷ்ணேயன் வாலகில்யர் வாலி விகர்ணன் விசரக்கு விசாகன் விசித்திரவீரியன் விசோகன் விதுரன் விதுலை விந்தன் விபாண்டகர் விபாவசு விபீஷணன் விபுலர் வியாக்ரதத்தன் வியாசர் வியுஷிதஸ்வா விராடன் விருத்திரன் விருபாகஷன் விருஷகன் விருஷசேனன் விருஷதர்பன் விருஷபர்வன் விரோசனன் விவிங்சதி வினதை விஷ்ணு விஸ்வகர்மா விஸ்வாமித்ரர் வீதஹவ்யன் வீரத்யும்னன் வீரபத்ரன் வேதா வேனன் வைகர்த்தனன் வைசம்பாயனர் வைவஸ்வத மனு வைனியன் ஜடாசுரன் ஜடாயு ஜந்து ஜமதக்னி ஜரத்காரு ஜராசந்தன் ஜரிதை ஜரை ஜலசந்தன் ஜனகன் ஜனதேவன் ஜனபதி ஜனமேஜயன் ஜனமேஜயன் 1 ஜாம்பவதி ஜாரிதரி ஜாஜலி ஜிமூதன் ஜீவலன் ஜெயத்சேனன் ஜெயத்ரதன் ஜைகிஷவ்யர் ஜோதஸ்நாகாலி ஷாமந்தர் ஸனத்குமாரர் ஸுமனை ஸுவர்ச்சஸ் ஸ்கந்தன் ஸ்தாணு ஸ்தூணாகர்ணன் ஸ்யூமரஸ்மி ஸ்ரீ ஸ்ரீமதி ஸ்ரீமான் ஸ்வேதகி ஸ்வேதகேது ஸ்வேதன் ஹயக்ரீவன் ஹரிச்சந்திரன் ஹர்யஸ்வன் ஹனுமான் ஹாரீதர் ஹிடிம்பன் ஹிடிம்பை ஹிரண்யவர்மன் ஹோத்திரவாஹனர்